Lista aktualności Lista aktualności

Historyczne tajemnice leśnictwa Gronowo

Teren Leśnictwa Gronowo, poza niewątpliwie interesującymi walorami przyrodniczymi, jak lasy, ciekawe ukształtowanie terenu czy liczne jeziora, obfituje również w zabytki kulturowe.

Wartym uwagi zabytkowym obiektem na terenie Leśnictwa Gronowo, jest kaplica grobowa rodziny Wolff. Ten obiekt architektury sakralnej z 1860 roku znajduje się na liście zabytków. Kaplicę zbudowano na rzucie koła, kolumny opinają bryłę z zewnątrz. Otwory drzwiowe zwieńczono trójkątnymi naczółkami. Pod drewnianą podłogą w cynowych trumnach spoczywali przedstawiciele rodu Wolffów.

Drugą ciekawostką historyczną leśnictwa Grodno jest grodzisko wczesnośredniowieczne położone w pododdziale 158 b. Drzewostan, w którego skład wchodzi klon, sosna i osika porasta dawne grodzisko, zabezpieczając tym samym pozostałości przed erozją. Cały pododdział o powierzchni 1,6 ha został wpisany do rejestru zabytków. Zgodnie z wytycznymi konserwatora, na tym obszarze, prowadzenie gospodarki leśnej jest ograniczone do ścinki drzew niebezpiecznych mogących stanowić zagrożenie dla osób zwiedzających. Wszelkie naruszenia powierzchni gleby są zabronione ze względu na możliwość uszkodzenia zachowanego obiektu.

Do trzeciej historycznej perełki leśnictwa zaprowadzi nas ścieżka historyczno-przyrodnicza „GRODNO”, która jednocześnie przybliża wymienione na wstępie walory przyrodnicze regionu. Zanim dotrzemy do końca ścieżki, gdzie znajduje się owa atrakcja, warto pokrótce opisać, jaką treść prezentują przystanki ścieżki.

Na przystanku pierwszym dowiadujemy się czym jest las, jakie są jego warstwy, co żyje w każdej z nich i jaka jest rola lasu. Na kolejnym przystanku poszerzamy wiedzę na temat ochrony lasu, dowiemy się tu m.in. jakie gatunki podlegają ochronie czy też jakie formy ochrony przyrody występują na terenie Nadleśnictwa Golub-Dobrzyń. Trzeci postój i otrzymujemy odpowiedzi na następne pytania: na czym polega ochrona lasu, jak można unikać szkód ze strony zwierzyny oraz jak dbać o sprzymierzeńców lasu, którymi są np. nietoperze, mrówki i ptaki. Idąc dalej, napotykamy przystanki prezentujące prace związane z hodowlą lasu, sukcesję naturalną oraz zobaczy cenne siedlisko przyrodnicze – ols.  Pod koniec szlaku docieramy na półwysep (niegdyś była to wyspa), gdzie w początkach epoki żelaza założono osiedle obronne, tzw. kultury łużyckiej.

Warto wyjaśnić czym była owa kultura. To archeologiczna kultura epoki brązu i wczesnej epoki żelaza (XIV–IV w. p.n.e.). Swoim zasięgiem pokrywała tereny prawie całej Polski, Wołynia, części Słowacji, Moraw, Czech, Saksonii i Brandenburgii. Ludność uprawiała tam cztery gatunki zbóż:  pszenicę, jęczmień, proso i żyto oraz rośliny strączkowe i oleiste, w tym len. Hodowano  bydło, trzodę chlewną, owce, kozy, a także konie. Ludom tym nieobce było odlewnictwo brązu, garncarstwo, tkactwo, ciesielstwo czy obróbka kości i rogu. Polowano między innymi na: jelenie, sarny, łosie, zające, dziki i nieistniejące już dziś tury. W życiu codziennym, jak i w handlu (również bursztynem) używano wozów dwu- i czterokołowych oraz łodzi. Wielkość osiedli tej kultury była zróżnicowana: począwszy od niewielkich osad sezonowych, rozległych osad otwartych, skończywszy na grodach takich jak Biskupin czy Wicina – o zwartej, planowej zabudowie. Najczęstszą formą ciałopalnego pochówku było grzebanie prochów w popielnicach na płaskich, rozległych cmentarzyskach.

Wracając do obiektu znad jeziora Grodno, w roku 1977 roku prowadzono tu pierwsze poszukiwania pod kierownictwem archeologa Z. Bagniewskiego, a prowadzone prace wykopaliskowe ukazały drewnianą zabudowę pradziejowego osiedla, która była świetnie zachowana na głębokości 3-4 m poniżej dzisiejszej powierzchni tego obszaru. Do położonego na wyspie grodu otoczonego palisadą  (wykonywaną najczęściej z pali dębowych lub jesionowych) prowadził most o szacowanej długości ok. 70 metrów. Aby zapewnić trwałość palisadzie i zabezpieczyć przed osuwaniem, przed palisadą układano drewniany ruszt, który umacniano palami i obciążano kamieniami. Jedyny wjazd do osady znajdował się od zachodu i biegł poprzez bramę, a dalej prowadził mostem. Wewnątrz osady, domostwa i pomieszczenia gospodarcze lokalizowano na jej obrzeżach. Budynki kryto jeziorną trzciną, ściany uszczelniano gliną i plewami, a  w każdym z nich znajdowało się palenisko.

Życie codzienne polegało na podziale prac i obowiązków, gdzie kobiety poza opieką nad potomstwem, tkały i wyrabiały gliniane naczynia, natomiast mężczyźni polowali, dokonywali obróbki futer i skór oraz wyrabiali konopne liny i powrozy. Z kości, poroża czy rogu potrafili wytwarzać też ozdoby, grociki strzał łuczniczych, a także igły i oprawki.

Warto pamiętać, że lasy nie tylko są ekologicznym krwiobiegiem naszego kraju, ale także skrywają wiele tajemnic przeszłości, nawet, jeśli ich nie widać. A rolą leśników jest też o nich pamiętać i je pielęgnować.